به طور کلی یک سگ نر کامل، به سگ نری اطلاق می شود که اقیم نباشد و یا اندام جنسی آن را در نیاورده باشند و درسلامت کامل جسمی و روحی باشد.
معمولاً سگهای نر از سن ۶ ماهگی به بعد به سن بلوغ و توانایی جفتگیری می رسند، اوج تکامل و بلوغ کامل در سگهای نر بعد از سن ۱۸ماهگی است و مناسب ترین زمان برای استفاده از سگ نر برای امر جفتگیری، تکثیر و نسل کشی در سن ۲ سال تا ۷ سالگی می باشد.
همچنین با در نظر گرفتن اینکه بیشتر صفات و خصوصیات قالب در توله های نسل بعد از (ژن) پدر به ارث می رسد، استفاده از سگ نر قوی و با اصالت با خصوصیات نژادی ممتاز برای نسل کشی و برای پیشگیری و جلوگیری از به وجود آمدن نسل سگهایی که فاقد خصوصیات ممتاز، کیفیت نژادی پایین و ناسالم و نا مرغوب هستند، الزامی است.
سگهای ماده نیز بعد از سنین ۶ ماهگی به سن بلوغ می رسند، که معمولاً اولین فعالیت های فحلی نیز در این سنین و ممکن است در هر زمانی بعد از سن ۶ یا ۷ ماهگی به وقوع بپیوندد، البته بلوغ کامل جنسی در سگهای ماده بعد از سن ۹ ماهگی و در سن ۱۸ ماهگی می باشد.
بهترین زمان برای استفاده از سگ ماده برای امر نسل کشی در سن ۱۸ماهگی می باشد. قبل از سن ۱۸ماهگی سگهای ماده خود در حال رشد و تکامل می باشند و آبستنی در این سنین پایین باعث بروز عوارض در حیوان ماده و توله ها، سوء رشد سگ ماده، سوء تغذیه توله های متولد شده، به خطر افتادن سلامت حیوان حتی مرگ احتمالی سگ ماده در خلال زایمان می شود.
یک سگ ماده کامل به ماده سگی گفته می شود که تخمدانهای آن را از بدن وی خارج نکرده باشند و از لحاظ رشد فیزیکی، سلامت جسمی و جنسی در شرایط ایده آل باشد. که این مهم معمولاً در سن بعد از ۱۸ ماهگی به وقوع می پیوندد.
سگ ماده سالم معمولاً دو بار در سال و به فاصله هر۶ یا ۷ ماه فحل می شود، در خلال این دوره ها توانایی باروری در حیوان وجود دارد و سگ ماده اجازه جفتگیری به سگ نر می دهد، البته گاهی ممکن است در شرایط آب و هوایی سرد سگهای ماده در سال یکبار فحل شوند.
دوره فحلی در سگهای ماده در حدود سه هفته طول می کشد و نخستین نشانه های مشهود در این دوره پیدا شدن سر و کلّه یک و یا چند نر ناشناس است.
در خلال دوره فحلی، فرج سگ ماده متورّم شده و معمولاً در آن نواحی ترشحات خونی کم وجود دارد، که تا ۹روز ادامه پیدا می کند و نشانه بارز دیگر فحل شدن سگ می باشد که از آن با نام مرحله (پرواستروس) نام برده می شود که قبلاً مفصلاً به آن پرداختیم.
در ادامه دوره فحلی در روزهای دهم تا چهاردم بعد از شروع فحلی بهترین زمان جفگیری سگ ماده می باشد، در این زمان تخمکگذاری، یعنی آزاد شدن تخمکها از تخمدانها به داخل لوله های فالوپ صورت می گیرد. قبل از این زمان سگ ماده سگهای نر را به خود راه نمی دهد ولی در فواصل و در خلال روزهای دهم و چهاردم میل به جفتگیری در سگ ماده زیاد می باشد و از هر فرصتی برای جفت شدن با سگهای نر استفاده می کند.
به طوری که در صورت عدم کنترل سگ ماده و حتی در صورت وجود سگ نر در منزل، ممکن است سگ ماده شما با هر سگ نری که به پستش بخورد جفت گیری کند و با چندین سگ نر جفت شود و احتمال به وجود آمدن توله هایی ناخواسته از نسل سگهای ناشناس و احتمالاً ولگرد، بی ریشه و نامرغوب وجود دارد.
همچنین اگر مایل به نسل کشی از سگ خود نیستید باید سگ ماده خود را برای جلوگیری از جفتگیری احتمالی با نرهای دیگر تحت کنترل داشته باشید
جفتگیری:
هنگامی که سگ ماده آماده جفت گیری است، نسبت به نر میل و رغبت نشان داده، نرها را به خود راه می دهد، در مقابل سگ نر علاقمند به جفتگیری به آرامی می ایستد و دم خود را بالا می گیرد، سگ نر بر پشت ماده سوار می شود و بعد از چند حرکت عقب و جلو توائم با فشار دو حیوان در اصطلاح به هم گره می خورند و به هم قفل می شوند، این امر به خاطر تورم فرج ماده صورت می گیرد.
گره خوردن سگها و جفتگیری ممکن است ۲۰ تا ۳۰ دقیقه و حتی بیشتر طول بکشد، این امر نشانه خوبی است و جای هیچ نگرانی وجود ندارد و نشانه جفتگیری موفقیت آمیز می باشد.
توجه هیچگاه در هنگام جفتگیری سگ نر و ماده و گره خودن آنها باهم، اختلال و دخالت نکنید، این امر باعث صدمه خودن حیوانها به خصوص حیوان نر می شود.
در هنگام جفتگیری(دخول) سگ نر، اسپرم خود را دفع می کند، اسپرم ها در مایع منی شناور می باشند. در هنگام جفتگیری سگ نر مایع پروستات خود را دفع می کند که حاوی غذای لازم برای زنده ماندن، بقا و فعالیت اسپرم ها می باشد، این امر باعث تحریک اسپرم ها و حرکت آنها به سمت رحم و لوله های فالوپ می شود.